Julitta Dębska Blog

Jak będzie wyglądał seks w wielkim, futurystycznym mieście? Czy za 10, 20, 50 lat będziemy jeszcze randkować, a jeśli tak to z kim? Podejrzewam, że nie będzie już wtedy ani telefonów komórkowych ani Tindera. Czy naszymi partnerami życiowymi staną się roboty? Na takie pytania odpowiadałam niedawno w Pytaniu na Śniadanie. Przyszłość, w której dzielimy świat z maszynami wydaje się teraz nieprawdopodobna, ale myślę, że przyjdzie szybciej, niż się tego spodziewamy.

Czy mógłbyś zakochać się w robocie? – takie pytania zadałam czytelnikom mojego bloga i znajomym. Większość osób deklarowała, że nie mogłaby, przynajmniej gdyby wiedziała, że to robot. Tak o sobie myślimy, ale co jeśli robot wyglądałby jak piękna Dolores z Westworld i wykazywałby się jakąś formą świadomości, tak jak ona? Gdyby był delikatny i wrażliwy, jak grana przez Leę Seydoux, Zoe w filmie Kochanek idealny lub potrafił zmanipulować nas tak, jak bohaterka historii w Ex Machinie? Najważniejsze pytania dotyczące naszych związków z robotami będą raczej dotyczyły kwestii etycznych. Kto oglądał serial o parku rozrywki, w którym bogaci przedsiębiorcy realizowali swoje najgłębiej skrywane potrzeby i instynkty kosztem gwałconych i zabijanych robotów, domyśla się o co mi chodzi.

Skąd we mnie pewność, że tak wygląda przyszłość naszych relacji? Stuprocentowej pewności oczywiście nie mam, ale technologia rozwija się najszybciej w historii, w nas siedzi ogromna chęć do bycia bogami i co może tu być najistotniejsze, czujemy się bardzo samotni.

Badania samotności u młodych dorosłych wykazują, że jakość relacji i więzi słabnie, a ich ilość nie przekłada się na jakość. Mamy setki znajomych na Facebooku i followersów na Instagramie, ale jesteśmy osamotnieni, pozbawieni bliskości, tęskniący za towarzystwem drugiego człowieka. Nie mylmy tego z sytuacją, w której jesteśmy fizycznie sami. Samotnym możemy być i w związku i w tłumie.

Nie każdy, kto prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe musi być samotny. Single, którzy rezygnują ze związków z powodu innych celów życiowych, mają też jednak naturalną, ludzką potrzebę uwagi, akceptacji i bliskości. Zwłaszcza jeśli nie jesteśmy bez pary z wyboru, tęsknimy za tym, by dzielić z kimś również nasz świat wewnętrzny. Na nasze potrzeby zazwyczaj natychmiastowo reaguje rynek. Jechałam kiedyś w pociągu z Warszawy do Łodzi z kobietą, która z dumą, ale i troską opowiadała mi o swojej wykształconej w najlepszych światowych szkołach córce. Dziewczyna mieszka i pracuje w Nowym Jorku. Świadomie postawiła na karierę i zrezygnowała ze związków, ale jej matka przyznała, że córka korzysta z usług firmy, która wynajmuje przyjaciół na godziny. Zapracowana kobieta nie ma znajomych, nie chodzi na randki, ale zawsze może zadzwonić do przyjaciela, który za opłatą pójdzie z nią na spacer i poudaje przyjaźń. Takie usługi prężnie rozwijają się również w Wielkiej Brytanii, we Włoszech oraz w Japonii.

Czym opłacony przyjaciel różni się od przyjaciela robota? Może ten drugi byłby w tym bardziej prawdziwy? Mogło by tak być gdyby miał wolną wolę. Ale czy nie ulegniemy pokusie tworzenia partnerów skrojonych na naszą miarę i wiernych jak psy? Pustka wynikająca z naszego osamotnienia może być coraz głębsza, więc potrzeba zapełnienia jej będzie wzrastać. Nowe technologie staną się antidotum na naszą samotność.

To, co w polskich wielkich miastach wydaje się być odległą abstrakcją, w miastach azjatyckich i amerykańskich, powoli staje się codziennością.

W Japonii, USA i w Kanadzie istnieje ogromny rynek lalek, które są często partnerkami życia. Pojawiają się też pierwsze roboty, które pełnią właśnie taką funkcję. Z roku na rok, coraz bardziej przypominają ludzi.

Czy robot może okazać się atrakcyjniejszy od człowieka?

Niektórzy z nas myśląc o robotach i sztucznej inteligencji obawiają się tego, że mogą one zupełnie się nami nie interesować lub być wobec nas wrogie. Tymczasem jedna z teorii autorstwa Youval Noah Harariego, mówi o tym, że AI może rozwinąć się na poziomie emocjonalnym tak mocno, że prześcignie w tym ludzi. Sztuczna inteligencja będzie potrafiła zrozumieć empatycznie nas i nasze potrzeby oraz zatroszczyć się o człowieka tak bardzo, że nie będzie w stanie zrobić tego ktokolwiek inny.

Wizję takiego scenariusza możemy zobaczyć np. w filmie Ona (Her), w którym właśnie sztuczna inteligencja staje się bardziej atrakcyjna w relacji od drugiego człowieka. Empatia mogłaby rozwijać się z olbrzymią prędkością i z czasem mogło by okazać się, że nie jesteśmy w stanie maszyn w tym doścignąć.

Z drugiej strony człowiek staje się bardziej mechaniczny i odhumanizowany. Poprzez ciągły kontakt z technologią, mamy coraz mniejszy kontakt sami ze sobą, nie ufamy swojej intuicji, nie wsłuchujemy się w siebie. W świecie mechanicznie działających ludzi i empatycznych robotów, ci drudzy mogą wydawać się lepszymi partnerami.

Nawet jeśli nie ziści się wizja empatycznych robotów, to maszyny z całą pewnością mogą realizować pewne potrzeby, które mamy w związku, a które nie zawsze są realizowane przez naszych partnerów.

Robot, jeśli zostanie stworzony dla nas, będzie nam wierny, nie będzie miał własnej woli, będziemy dla niego najważniejsi my i nasze dobro. Słuchając nas, będzie uważny, jak żaden inny człowiek. Żona w czasie rozmowy może odpłynąć myślami do sytuacji z pracy. Z AI to się nie stanie.

Taki robot może realizować naszą potrzebę bycia wysłuchanym, potrzebę komunikacji, docenienie, zauważenia, bycia dla kogoś ważnym. Nie będzie nas krytykował, będzie mówił miłe słowa, będzie nam pomagał, motywował nas i wspierał.

W przyszłości komunikacja i budowanie relacji z drugim człowiekiem najprawdopodobniej będzie jeszcze większym wyzwaniem. Z lęku przed niepowodzeniem, czy odtrąceniem, możemy wybrać partnera, który nigdy nas nie zostawi, nie zdradzi, nie odrzuci – robota. Takie rozwiązanie wydaje się bezpieczniejsze i prostsze.

Nie zapominajmy o naszych potrzebach seksualnych. Odpowiednio zaprogramowana maszyna stanie się kochankiem idealnym, który będzie spełniał nasze najskrytsze fantazje bez wstydu, oporów i bólu głowy.

Do relacji z robotami jesteśmy przygotowywani od dziecka

Jesteśmy do takich relacji stopniowo przyzwyczajani już od dziecka. Pierwszą maszyną, którą pokochaliśmy było tamagotchi. Zadaniem właściciela zabawki była opieka nad wirtualnym zwierzątkiem. Okazało się, że niektórzy z nich nawiązywali z wirtualnym tworem empatyczną więź.

Kolejne wcielenia mechanicznych kompanów były coraz bardziej zaawansowane, a dzieci tworzyły z nimi jeszcze głębszą relację. Przyjaźniły się z mechanicznym psem Aibo, cyfrowym chomikiem Zhu Zhu czy futrzakiem Furby, przypominającym postać z „Gwiezdnych wojen”.

Dziś nasze pociechy bawią się z Hello Barbie, która nie tylko mówi, ale też słucha i wydaje się okazywać uczucia. Do rozmowy z lalką potrzebny jest dostęp do Internetu. Wszystko, co dziecko mówi, trafia na serwer producenta zabawki. Tam z wcześniej zgromadzonych sekwencji wypowiedzi wybierana jest adekwatna odpowiedź. Jeżeli dziecko zaprzyjaźni się z Furbym czy lalką Hello Barbie, łatwiej mu będzie w dorosłym życiu zaakceptować tego rodzaju niestandardowe relacje.

Czy to jest jedyny scenariusz przyszłych relacji?

Oczywiście nikt z nas nie wie, jak będzie wyglądała przyszłość. Jednak dochodzi już do pierwszych związków z robotami, a nawet ślubów z wirtualnymi avatarami. Dzieje się to zwłaszcza w krajach Dalekiego Wschodu, ale też w USA. Dla przykładu, jeden z nałogowych graczy Love+ postanowił wziąć ślub ze swoją wirtualną wybranką. Ceremonia odbyła się podczas festiwalu nowych technologii w Tokio.

To, co w Polsce wydaje się być przestrzenią science-fiction, tam już funkcjonuje. Z jednej strony można tutaj mówić o uwarunkowaniach kulturowych, ponieważ w Japonii wierzy się w to, że przyroda, ale także przedmioty nieożywione mają duszę. Dlatego też lalki stają się tam obiektem romantycznej miłości. Z drugiej strony mamy też przykłady takich relacji na zachodzie, w zupełnie innym kręgu kulturowym. Mężczyźni w USA prowadzą podwójne życie u boku lalki, czy robota, mając jednocześnie żony. Kobiety nie odbierają ich jako rywalek, a widzą w nich coś, co realizuje potrzeby męża, którym one same nie chcą lub nie mogą sprostać. Te zjawiska są już faktem. Ich przyczyny to samotność i niezrealizowane potrzeby, dlatego jeśli taki scenariusz wydaje się nam smutny lub przerażający, to warto zainwestować w rozwój swoich kompetencji społecznych i komunikacyjnych. Najłatwiej jest po prostu ograniczyć czas spędzany w wirtualnym świecie i poświęcić go interakcjom z ludźmi w świecie rzeczywistym.

W biegu, przytłoczeni ilością bodźców, nie zauważamy tego, że nie widzieliśmy się z najlepszym przyjacielem kilka miesięcy czy lat, nie odwiedzamy od dawna rodziców, nie byliśmy od miesięcy w klubie ze znajomymi czy na randce w kawiarni.

Jeśli dostrzegamy u siebie jakieś deficyty w zakresie kompetencji interpersonalnych, to zamiast uciekać do świata wirtualnego, skorzystajmy z pomocy, czytajmy na ten temat, chodźmy na szkolenia, korzystajmy ze wsparcia specjalistów, ale nie rezygnujmy z tego powodu z prawdziwego życia i relacji z drugim człowiekiem.

Dbajmy o dobry kontakt z samym sobą. Będąc świadomym swoich potrzeb, wartości, mając tzw. cel nadrzędny, lubiąc siebie i swoje własne towarzystwo, rzadziej czujemy się osamotnieni. Bądźmy proaktywni. Kreujmy sytuacje, w których możemy poznawać nowych ludzi, bywajmy tam, gdzie mogą być osoby dzielące nasze pasje lub wartości. Nie bójmy się prosić o pomoc i mówić innym ludziom, że są dla nas ważni i potrzebujemy ich towarzystwa. Oni mogą tego potrzebować tak bardzo, jak my.

Załóżmy jednak, że wizja randki z robotem cię kręci i widzisz w niej szansę na szczęście w relacjach i koniec samotności. Pomyśl jednak o etycznej stronie takiej zabawy. Gdyby faktycznie świadomość i empatia sztucznej inteligencji rozwinęła się w niewyobrażalny teraz dla nas sposób, czy taki partner nie byłby twoim niewolnikiem?

Julitta Dębska

2 komentarze

Nigdy nie przyszło mi do głowy to, że będę pisała o sprzątaniu. Odgruzowuję właśnie mieszkanie po okresie intensywnej nauki i pracy. W takich momentach w moim otoczeniu jest zazwyczaj artystyczny i zrozumiały tylko dla mnie chaos. Podczas zmywania patelni wróciło do mnie wspomnienie z mojego pierwszego poważnego związku. Mój były partner miał do mnie pretensje o to, że umyta przeze mnie patelnia nadal jest tłusta. I naszła mnie taka refleksja, że ta prozaiczna i przyziemna czynność, jaką jest sprzątanie mocno wpływa na nasze związki. Jest częścią codziennych rozmów, wyborów, konfliktów, rozstań, a nawet decyzji o tym, czy chcemy poznać kogoś bliżej. Nasze przekonania dotyczące sprzątania tak bardzo się różnią, że nie jesteśmy w stanie się dogadać.

Kawaler do wzięcia

Rekrutowałam kiedyś do pewnego projektu tzw. kawalerów do wzięcia. Robiłam z nimi wywiady dotyczące między innymi ich preferencji. 80% panów szukało kobiet, które zadbają o dom, będą sprzątać, gotować i co było bardzo istotne piec ciasta. Podobne rozmowy prowadziłam z kobietami. One takich wymogów w stosunku do mężczyzn nie miały. Niektóre z nich chciały, by facet partnersko uczestniczył w obowiązkach domowych. Inne nie miały pojęcia o gotowaniu, ale wychodziły z założenia, że do sprzątania zawsze można kogoś wynająć, a zjeść nawet lepiej na mieście. Nie wiedziały o tym, że panom, których miały poznać w głowach się taki scenariusz nie mieścił. I nawet jeśli coś zaiskrzyło i była chemia, to część z tych znajomości się nie rozwinęła z powodu różnego podejścia do obowiązków domowych.

Bo zupa była za słona

Bardzo często kontaktują się ze mną mężczyźni, którzy chcą odzyskać swoje byłe partnerki i okazuje się, że głównym powodem konfliktów i ostatecznego rozstania było sprzątanie. Nazwijmy pana, który do mnie zadzwonił Jimem (tak zazwyczaj nazywają się bohaterowie amerykańskich felietonów). Jim kochał swoją eks i był zachwycony jej kobiecością, seksapilem, mądrością życiową i co ważne przedsiębiorczością. Jego dziewczyna była kobietą aktywną zawodowo i odnoszącą w swojej branży sukcesy. Miała też wiele pasji i dbała o kondycję fizyczną. To wszystko pociągało Jima. Jej energia i zaangażowanie w pracę były powodem, dla którego zwrócił na nią uwagę. Ostatecznie jednak to on wyrzucił ją z domu, bo tego dnia nie było ugotowanej zupy. I chociaż Jim święcie wierzył w równy podział obowiązków i zapierał się, że szuka inteligentnej partnerki, z którą przede wszystkim będzie miał o czym porozmawiać, to wciąż robił awantury o to, że ona czegoś nie zrobiła, czy nie posprzątała. Przy czym sam też tego nie robił.

I to nie jest wcale wina panów. Te schematy siedzą w większości z nas. Pokolenie współczesnych trzydziestolatków jest zawieszone pomiędzy nowym a starym światem. W starym świecie, to nasze matki były głowami i szyjami. To oznacza, że wykonywały tytaniczną pracę, by pogodzić karierę zawodową, utrzymanie domu i służbę wszystkim domownikom. Przeciętna matka z lat dziewięćdziesiątych pracowała zawodowo, a po powrocie z etatu czekało ją kilka następnych godzin harówy. Gotowała obiady, zmywała, sprzątała po domownikach, przygotowywała posiłki na następny dzień, pomagała dzieciom w lekcjach, a jak znalazła chwilę dla siebie to wieczorem obejrzała Dynastię. Te kobiety poczyniły gigantyczny postęp, bo same często oglądały swoje matki zakładające mężom kapcie po ich powrocie z pracy. One stały się kobietami, które mogą wszystko, ale też ich dzieci utrwaliły w sobie wzorzec, w którym zadaniem kobiety jest perfekcyjne łączenie różnych ról i w którym mężczyzna tego robić nie musi. I chociaż modnie i na miejscu jest mieć bardziej nowoczesne poglądy, zwłaszcza jeśli mieszka się w wielkim mieście, to czasem to wspomnienie podstawionej pod nos zupy nas przerasta.

W nowym świecie podróżujemy po krajach Europy Zachodniej i Stanach Zjednoczonych i widzimy, że każdy ma nie tylko swojego psychoterapeutę, ale i pomoc domową. Dla ludzi tam wybór pomiędzy dwiema godzinami dziennie spędzonymi z partnerem lub z dzieckiem, a dwiema godzinami spożytkowanymi na mycie okien, jest dość oczywisty. U nas wciąż (no może poza stolicą) taka decyzja wiąże się z poczuciem wstydu, nie tyle przed innymi ludźmi, co przed samym sobą. Nosimy w sobie takie przekonanie, że skoro nie potrafimy poradzić sobie sami, to jesteśmy nieudacznikami i coś jest z nami nie tak. Poza tym ta myśl, że ktoś będzie widział moje majtki!

Obserwujemy świat młodszych od nas o dekadę ludzi, którzy wydają się nie mieć z tym takiego problemu i trochę im zazdrościmy luzu, ale nadal nie zaprosimy gości, jeśli kuchnia jest brudna, a szyby niedomyte.

Wstydliwie brudne szyby

Sama pamiętam sytuację, w której w wirze pracy i nauki miałam w mieszkaniu wspomniany wcześniej artystyczny nieład. Nagle zadzwonił domofon i okazało się, że odwiedził mnie mój ówczesny partner. Byłam przerażona i sparaliżowana. I nie wpuściłam go tłumacząc, że nie lubię być zaskakiwana i ze mną trzeba się z wyprzedzeniem umawiać. Wiedziałam, że obudził się wtedy mój wewnętrzny dziwoląg. Taka moja część, która sama mnie czasem przeraża, ale nie zawsze daje się kontrolować. Ta część mnie uważała, że bałagan to wstyd, ale zatrudnienie pomocy jest jeszcze większym obciachem. No bo przecież dorosły i dojrzały człowiek powinien sprawnie godzić wszystkie życiowe role i mieć zawsze czyste okna.

Spotykałam się też kiedyś z mężczyzną, który wstydził się przyznać, że ma gosposię, która sprząta mu co czwartek i prasuje jego koszule. Myślę, że to żaden powód do wstydu i całkiem dobra informacja dla potencjalnej partnerki, ale zdałam sobie wtedy sprawę z tego, że to może nie mieć płci i wszyscy jesteśmy tym zarażeni.

W nowym świecie naturalne jest też to, że mężczyzna może zostać w domu i opiekować się dziećmi, kiedy kobieta wspina się po kolejnych szczeblach korporacyjnej drabiny. Ale jak się odnajdą w tym ci zawieszeni między światami?

Czy jesteśmy straconym pokoleniem, które albo utonie pod stertą śmieci albo będzie się wciąż o nie kłócić? Czy nasze randki będą wyglądały, jak randka Rossa Gellera z serialu Przyjaciele z Messy Girlfirend albo nie będzie ich wcale? Czy profesor Jordan Peterson ma rację w tym, że porządkowanie swojego życia warto rozpocząć od uporządkowania swojego pokoju? Jego zdaniem, jeśli nie potrafisz utrzymać porządku nawet tam, to nie powinieneś brać się za bardziej odpowiedzialne zadania.

Wojna o pierogi

Niedawno na Uniwersytecie toczyłam dyskusję z kobietą, która narzekała na młodsze pokolenie, nie potrafiące zrobić pierogów na Święta i przygotować wigilijnej kolacji. Jej zdaniem, to są jedne z podstawowych obowiązków dorosłego człowieka. Łatwo jest się domyślić, że mam w tym temacie całkiem inne przekonania, tym bardziej, że moja tytanicznie pracująca mama z lat dziewięćdziesiątych też nigdy nie lepiła sama pierogów. Wymieniałyśmy się więc argumentami w temacie sprzątania, gotowania, dorosłości i dojrzałości, aż usłyszałam z tyłu komentujący głos młodego mężczyzny, który podsumował to tak – to są skrajności.

Owszem to prawda, to są skrajności. Brakuje nam w tym filozofii złotego środka, ale jesteśmy z pokolenia kobiet wystawianych za drzwi za brak ugotowanej zupy albo za tłustą patelnię. Nie ma w tym więc nic dziwnego że dla dziesięć lat młodszego mężczyzny jest to proste, a na mojej półce stoi książka „Ekonomia miłości. Szczęście w związku, a zmywanie naczyń”, którą kupiłam będąc w jego wieku. Może problem tkwi w tym, że do tej pory jej nie przeczytałam. Przeglądając ją dochodzę do wniosku, że sprzątanie, to jednak w relacjach nie taka błahostka, bo kolejne rozdziały mają tytuły: bańki spekulacyjne i teoria gier. Brzmi to poważnie.

Złoty środek byłby ekologiczną przestrzenią, czyli taką, w której nie działam przeciwko sobie, a w zgodzie ze sobą i swoimi potrzebami, przy jednoczesnym nie naruszaniu potrzeb i granic innych ludzi. Pamiętam jeszcze z podstawówki wierszyk: Ekologia, to nauka, która zależności szuka. Chodzi więc o uwzględnienie tych wszystkich zawiłości i zależności.

Mogę być Perfekcyjną Panią Domu i heroicznie pracować, jak matki z lat dziewięćdziesiątych. Prawdopodobnie jednak brud i śmieci zebrałyby się wtedy we mnie. Między mną a moim partnerem też powstałaby kupka niewidzialnych śmieci. Mogę nic nie zrobić z tłuszczem na mojej patelni, ale wtedy przestrzeń mojego działania zacznie się kurczyć. Będę musiała zamówić pizzę i zrezygnować ze zdrowego stylu życia, a powodów do konfliktów na pewno nie zabraknie.

Rozwiązanie widzę więc w połączeniu szczypty Jordana Petersona i szczypty wyluzowanego dwudziestolatka i wymieszaniu tego z naturą domowników. Jeśli nie wyjdzie, to zawsze można się sięgnąć po teorię gier.

A prościej i bez zbędnej filozofii? Pierogi można kupić gotowe, a mężczyzna może sobie je sam odgrzać. Rozwiązanie nie dla każdego i nie na każdą okazję, ale nikt z nas nie jest każdym.

No i jeszcze jedna ważna rzecz. Jeśli kiedykolwiek staniesz przed zadaniem połączenia kawalera do wzięcia z panną do wzięcia, to pamiętaj, że ogromnie istotnym czynnikiem jest ich stosunek do sprzątania i gotowania. Jeśli będą się sobie podobać, ale w tej płaszczyźnie nie będzie porozumienia, to ogień jest gwarantowany, ale nie w sypialni, a w sądzie.

Julitta Dębska

2 komentarze

Julitta Dębska Blog

Czy robot może okazać się atrakcyjniejszy od człowieka?

Do relacji z robotami jesteśmy przygotowywani od dziecka

Czy to jest jedyny scenariusz przyszłych relacji?

Kawaler do wzięcia

Bo zupa była za słona

Wstydliwie brudne szyby

Wojna o pierogi

Popularne posty

Witaj na moim blogu!

Subskrybuj moje kanały!

Kategorie postów

Najnowsze posty

Archiwum

Polecany post

Szczęśliwi również zdradzają

Szukaj w tym blogu

Translate

@julittadebska